6-daagse ERDEE lezersreis Duitsland, Zwitserland en vorstendom Liechtenstein ERDEE 2026

Maandag 13 juli

Na een gezellige koffiepauze met iets lekkers in Apeldoorn vertrekken we richting Konstanz. In de vroege avond hopen we aan te komen bij ons hotel aan de Bodensee, waar een heerlijk diner voor ons klaarstaat.

Dinsdag 14 juli

In de ochtend bezoeken we het bloemeneiland Mainau. We genieten van het prachtige uitzicht over het meer en van de kleurrijke bloemenpracht. We wandelen door uitgestrekte thematuinen, zoals de rozentuin, het Italiaanse terras met fonteinen en palmen en het arboretum met zeldzame boomsoorten. Ook brengen we een bezoek aan het vlinderhuis en de tropische kas. Daarnaast bezichtigen we Slot Mainau, dat ooit eigendom was van de familie Bernadotte. De barokke slotkerk St. Marien is eveneens zeker een bezoek waard.

’s Middags verkennen we in Konstanz het Hus Museum. Aan het begin van de 16e eeuw raakten kerkhervormers zoals Maarten Luther geïnspireerd door de ideeën van Johannes Hus. In het museum hangt een groepsportret met onder anderen Luther, Calvijn, Zwingli en Melanchthon. Ook zien we de Hussenstein, het gedenkteken op de plek waar de Boheemse hervormers Jan Hus en Hieronymus van Praag tijdens het Concilie van Konstanz in de middeleeuwen als ketters werden verbrand.

Het Concilie van Konstanz vond plaats van 1414 tot en met 1418 en was een belangrijke vergadering van de Rooms-Katholieke Kerk. Veel deelnemers pleitten voor hervormingen binnen de kerk. We bezoeken het Konzilgebäude, het gebouw waar het concilie werd gehouden. In de Dom van Konstanz werd op 6 juli 1415 het vonnis uitgesproken dat leidde tot de veroordeling van Johannes Hus.

Vandaag staat onze reis in het teken van de hervormer Ulrich Zwingli (1484–1531). In de ochtend nemen stadsgidsen ons mee door Zürich. Deze stad speelt al eeuwenlang een belangrijke rol in de Zwitserse economie en samenleving, maar is ook de bakermat van de Zwitserse Reformatie.

De majestueuze Grossmünster is de plek waar Zwingli op nieuwjaarsdag 1519, zijn verjaardag, begon met zijn gereformeerde prediking. Hij verzette zich tegen onder andere de verering van heiligen, het verplichte celibaat van priesters, het gebruik van beelden in kerken en de mis als offerhandeling. Daarmee legde hij de grondslag voor de Zwitserse Reformatie. In de crypte en in de Zwingli-kamer worden originele documenten en voorwerpen uit zijn leven bewaard.

Na de rondleiding wandelen we door de historische binnenstad, langs plaatsen die nauw verbonden zijn met het werk van Zwingli, zoals zijn standbeeld en het Wasserkirche-complex, waar de geschiedenis van de Reformatie levend wordt gehouden. Tijdens deze wandeling horen we meer over de grote invloed die Zwingli heeft gehad op onderwijs, kerk en samenleving.

’s Middags bezoeken we in de Grossmünster de kloostergang, waar een permanente tentoonstelling is ingericht over de kernpunten van de Reformatie. Deze expositie belicht verschillende aspecten van deze periode en toont daarnaast een bijzondere collectie originele Bijbels en geschriften uit de tijd van de Reformatie.

Vandaag rijden we via het zuidelijke deel van de Bodensee richting Vaduz, de hoofdstad van het vorstendom Liechtenstein. Hoewel het de hoofdstad is, telt Vaduz slechts ongeveer 6.000 inwoners. U krijgt hier de tijd om de stad op eigen gelegenheid te verkennen en eventueel broodjes te kopen voor de lunch.

Het beroemde kasteel van Vaduz torent trots boven de stad uit. Dit is de privéresidentie van het vorstenhuis en daarom niet geopend voor publiek, maar u kunt er wel naartoe wandelen. Vanaf hier geniet u van een prachtig panoramisch uitzicht over de stad Vaduz, het Rijndal en de Alpen. Een ander bezoekwaardig monument is de kathedraal van Sint-Florin, die vrij toegankelijk is.

Daarna vervolgen we onze natuurtocht met de touringcar. Terwijl de bus langzaam omhoog slingert, ontvouwt zich een indrukwekkend panorama van de Rijnvallei en de omliggende Alpen. Onderweg passeren we diverse pittoreske bergdorpjes. Onze bestemming is Malbun, het enige skidorp van Liechtenstein, gelegen op circa 1.600 meter boven zeeniveau. Hier is er ruimte voor een mooie wandeling en stoppen we op een idyllische plek voor de lunch.

Het wordt een ontspannen dag midden in de natuur, met diverse mooie stops. Aan het einde van de middag keren we via een fraaie route terug naar ons hotel.

Na een vroeg ontbijt vertrekken we richting Heidelberg, waar we in de loop van de middag hopen aan te komen. De reisleider neemt ons mee voor een wandeling door het historische centrum van de stad.

Heidelberg is prachtig gelegen aan de oever van de breed stromende Neckar. Hoog boven de stad rijst de toren van de Heiliggeistkirche op. In deze kerk wees Zacharias Ursinus op de enige troost in leven en sterven. Op de achtergrond, tegen de hellingen van de heuvels, verrijst het indrukwekkende kasteel.

De nauwe band tussen de kerk en de universiteit is zichtbaar in de bibliotheekgalerijen in de zijbeuken. In de kerk bevindt zich ook de graftombe van de stichter van de universiteit, keurvorst Ruprecht I, en zijn echtgenote. De oorspronkelijke universiteitsgebouwen uit 1386 zijn niet bewaard gebleven. Wel waren Olevianus en Ursinus hier hoogleraar. De huidige universiteitsgebouwen dateren uit 1711. De Petruskerk, de oudste kerk van Heidelberg, is eveneens een bezoek waard; hier preekte onder andere Olevianus.

Frederik de Vrome

Het kasteel diende in de 16e eeuw als residentie van keurvorst Frederik III, ook wel Frederik de Vrome genoemd. Hij was de opdrachtgever van de Heidelbergse Catechismus (1563). Op 18 januari 1563 werd deze catechismus goedgekeurd. De keurvorst schreef een indrukwekkend voorwoord, waarna het drukproces kon beginnen. Het kasteel is tegenwoordig een ruïne, maar deels gerestaureerd.

Na het bezoek rijden we verder naar ons overnachtingshotel in de omgeving van Heidelberg.

Op zaterdagochtend vertrekken we richting Nederland. Onderweg maken we nog een stop voor de lunch, die voor eigen rekening is. We sluiten deze bijzondere reis af met een smakelijk driegangendiner.

Een unieke ontdekkingstocht langs de Bodensee en door de Alpen, waar natuurschoon en reformatorische geschiedenis samenkomen, komt hiermee ten einde. De herinneringen blijven.